„Gwara koncertem ku sercu płynie
obyczajami ludowej przeszłości.
W humorze góralskim od wieków
triumf dobra nad głupotą, złością.
Spod Żywca góralską nutę
sączy się ciepło serdeczne
uśmiech prowadzi groniami
co jak ta gwara- są wieczne(…)”
Maria Karpowicz – Woźniak
„Gwarowe opowieści”
Dzisiaj opowiemy wam o dialekcie małopolskim. Na początek zachęcamy do zapoznania się z definicją i zasadami rządzącymi tym dialektem :)
Dialekt małopolski należy do dialektów języka polskiego, którym posługują się mieszkańcy Małopolski. Nie jest on jednakowy w całym regionie. Dialekt ten, według uczonego Pola posiada trzy odmiany: lubelski, sandomierski oraz czerwono-ruski, który występuje również pod inną nazwą, a mianowicie dialekt sanocki. Jest to dialekt, uważany przez autora tego stwierdzenia za najmocniej urozmaicony i najbardziej ciekawy.
Zasięg występowania
Granice zasięgu dialektu małopolskiego obejmują w przybliżeniu obszar południowo-wschodniej i środkowej części Polski od środkowego biegu Pilicy i Wieprza aż po Karpaty. Podstawę dialektu małopolskiego stanowiło dawne skupisko etniczno-językowe plemienia Wiślan w dorzeczu górnej Wisły między Podgórzem Karpackim, Górami Świętokrzyskimi i Puszczą Sandomierską.
Granice zasięgu dialektu małopolskiego obejmują w przybliżeniu obszar południowo-wschodniej i środkowej części Polski od środkowego biegu Pilicy i Wieprza aż po Karpaty. Podstawę dialektu małopolskiego stanowiło dawne skupisko etniczno-językowe plemienia Wiślan w dorzeczu górnej Wisły między Podgórzem Karpackim, Górami Świętokrzyskimi i Puszczą Sandomierską.
 |
| Granice zasięgu dialektu małopolskiego (źródło: http://pl.wikipedia.org/) |
Rodzaje gwar małopolskich
Poza dialektem używanym przez inteligencję, wśród mieszkańców regionu, a zwłaszcza jego południowej części, występują liczne gwary, które różnią się od ogólnonarodowego języka nie tylko wymową, ale i słownictwem. Najbardziej popularne gwary Małopolski to:
Poza dialektem używanym przez inteligencję, wśród mieszkańców regionu, a zwłaszcza jego południowej części, występują liczne gwary, które różnią się od ogólnonarodowego języka nie tylko wymową, ale i słownictwem. Najbardziej popularne gwary Małopolski to:
- gwara krakowska
- gwara podhalańska
- gwara sądecka
- gwara zagłębiowska
- gwara żywiecka
- gwara kielecka zwana również świętokrzyską
Cechy charakterystyczne:
1. Mazurzenie (wymowa "s", "c", "z", "dz" zamiast "cz", "rz", "dż" np. zona, cas, syć)
1. Mazurzenie (wymowa "s", "c", "z", "dz" zamiast "cz", "rz", "dż" np. zona, cas, syć)
2. Charakterystyczna, nosowa wymowa "ą" i "ę", wymowa końcówki "-enka", jak w "ręka" (np. [paɲεŋka])
3. Akcent wyrazowy inicjalny, przesunięcie akcentu w wołaczu na ostatnią sylabę, częste używanie partykuły "że" w trybie rozkazującym (weźże, idźże, zróbże, podajże, cicho-że, cicho-żesz bądź)
4. Charakterystyczny zaśpiew w mowie potocznej
5. Fonetyka wyrazowa ubezdźwięczniająca np. piez mały
6. Przejście wygłosowego "ch" w "k" np. na nogak
7. Używanie końcówki "-ta" w drugiej osobie liczby mnogiej np. pijta
źrodła:
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz